Maretak en zoenen!

Het is een bekend beeld, van televisie, in films en boeken… de kus onder de maretak. En je kan het al bijna raden, de meeste oude tradities hebben een heidense oorsprong. Deze ook.

Door: Raymond Brettschneider

Geschiedenis

De maretak wordt al duizenden jaren gebruikt voor diverse medicinale en spirituele doeleinden. De oude Grieken gebruikten het als een soort manusje-van-alles voor allerlei kwalen. Of je milt nu opspeelde, of je had last van een erg zware menstruatie, maretak zou je helpen.
Ook van de romeinen hebben we informatie dat ze de maretak gebruikten. De naturalist Plinius de Oudere beschreef hoe het gebruikt kon worden tegen maagzweren, epilepsie en vergiftigingen.

Keltische druïden

Maar de Keltische druïden zijn, naar alle waarschijnlijkheid, begonnen met het romantische gebruik van de maretak. Maretak doet namelijk iets heel bijzonders als plant, het kan midden in de winter nog bloesem vormen. Als ware kenners van de planten- en dierenwereld waren de druïden hier mee bekend.

Zij beschouwden daarom de maretak als een veerkrachtig en levenslustige plant. Maretak werd gebruikt en voorgeschreven om allerlei vruchtbaarheidsproblemen bij mensen en dieren te verhelpen.
Maar juist deze link met vruchtbaarheid brengt ook het gebruik van het kussen onder een maretak met zich mee.

Ik moet hier wel bij zeggen dat er geen schriftelijke verslagen van de druïden zijn. Wat wij van hun en hun gebruiken weten is vooral afgeleid uit volksvertellingen of wat door anderen, zoals de romeinen, is beschreven. En dat zal ongetwijfeld met een passend Romeins gekleurde bril zijn bekeken en beschreven.

Noorse mythologie

Niet alleen de druïden hebben de maretak in hun folklore verweven. Ook in de Noorse mythologie kom je de maretak tegen. Daar is de maretak echter bekend van de pijl die Baldur, Odin’s zoon, doodde.

Toen werd voorspeld door Baldur zou sterven ging zijn moeder Frigga, godin van de liefde, alle dieren en planten van de wereld langs om een pact te sluiten en ze te laten beloven dat ze niet haar zoon, Baldur, zouden kwetsen. Frigga was echter vergeten om ook bij het kleine plantje Maretak langs te gaan. De ondeugende god Loki maakte daarom een pijl van maretak en regelde op een gemene wijze dat deze pijl gebruikt zou worden om Baldur te doden.

De goden konden zich namelijk kostelijk vermaken door van alles naar Baldur te gooien. Wetende dat toch niets hem kon doden. Loki had echter geregeld dat zijn pijl van maretak bij de blinde god Höd was terecht gekomen. En toen Höd, zich van geen kwaad bewust, de pijl wierp, trof deze Baldur. En tot ieders consternatie viel Baldur dood neer.

Dat verklaart echter helemaal niet waarom ook vanuit de Noorse mythologie de maretak dan toch als iets positiefs gezien kon worden. Het verhaal gaat namelijk verder en de goden bleken Baldur weer tot leven te kunnen wekken. Frigga was hier zo blij mee, dat ze de maretak alsnog als symbool van de liefde verklaarde en beloofde een kus te geven aan ieder die onder de maretak door zou lopen. Kijk, dat verklaard de link dan wel weer!

Middeleeuwen en Victoriaanse tijd

De link tussen maretak en vruchtbaarheid en levenskracht bleef bestaan tijdens de middeleeuwen en tegen de tijd dat we in de 18^e eeuw aankwamen was het een vast onderdeel van veel kerst-tradities geworden. De traditie dat mensen elkaar zoenen onder de maretak lijkt in deze tijden vooral ontstaan te zijn onder het gewone volk, de bedienden, in Engeland. Daar werd het later overgenomen door de middenklasse en elite.

Als onderdeel van deze traditie mochten mannen, ongevraagd, een zoen stelen van een welke vrouw dan ook die onder een maretak bleek te staan. Iets wat in die tijd enorm gewaagd was. Als de vrouw weigerde, zou dat voor haar enorm veel pech betekenen.

Een andere tradities die hier bij hoort, maar minder bekend, is dat degenen die onder de maretak stonden, voor elke kus een bes moesten plukken. En als de bessen op waren, dan moest het zoenen stoppen. Zo bleef het toch een beetje kuis.

Giftig

Voor de duidelijkheid, maretak is niet een veilige plant om zomaar te gebruiken als medicijn. Dat weten we nu althans. De maretak bevat in de takjes en de blaadjes een bepaalde giftige soort stoffen, viscotoxines, die gevaarlijk zijn als je (of een dier) er te veel van binnen krijgt. In de besjes komen deze stoffen aanzienlijk minder voor, soms zelfs niet. Maar dan nog blijft het oppassen. Zeker bij bijvoorbeeld kleine kinderen of rondlopende huisdieren. Het binnen krijgen van de besjes kan leiden tot braken en diarree. Als de blaadjes of de takjes gegeten of gekauwd worden, dan kan je het beste direct medische hulp inschakelen. Dit is vooral een aandachtspuntje als je zelf in deze tijd van het jaar thuis een mooie maretak wilt ophangen.

Zoals heel veel medicinale planten en stoffen, juist omdat ze zo krachtig werken is een te grote inname vooral gevaarlijk. Iemand die veel kennis en ervaring in de kruidenkunde heeft weet welke dosissen veilig zijn, wat de juiste bereidingswijze is en wat gevaarlijk is. Componenten van de maretak worden ook nu nog gebruikt in homeopathische middelen tegen bijvoorbeeld hoge bloeddruk, aderverkalking, gewrichtsontstekingen, artrose, etc. Experimenteer niet zelf met deze plant.

Over de schrijver:

Naam: Raymond Brettschneider

(klik op de naam voor meer van deze schrijver)

Wie ben ik: Wandmaker, male witch, Potterhead en webmaster/schrijver bij Eik-en-Blad

Website(s): magicmischief.nl & cailleaghscandles.nl

Lieve lezer, de schrijvers en illustratoren van Eik-en-Blad maken alles vanuit hun eigen passie en als vrijwilligers. En er is niets zo motiverend voor een vrijwilliger als een blijk van waardering in de vorm van een reactie. Dit kan onderaan dit artikel in het reactieformulier. Om spam te voorkomen moet je eerste reactie op de site eerst éénmaal door een beheerder worden goedgekeurd.
Geen tijd om een hele reactie te schrijven? Je kan ook kiezen om (anoniem) een aantal sterren achter te laten door te kiezen hoeveel sterren je als waardering wenst achter te laten. Ook dat wordt zeer gewaardeerd!